Xenotransplantasi merupakan satu istilah dalam bidang perubatan yang merujuk kepada prosedur perubatan pemindahan organ daripada haiwan kepada manusia.
Walaupun ia belum lagi menjadi prosedur pembedahan biasa, ia telah dijalankan beberapa kali untuk menyelamatkan dan memanjangkan hayat manusia apabila organ manusia yang diperlukan dan serasi tidak tersedia untuk didermakan. Haiwan primat paling biasa digunakan dalam xenotransplantasi kerana fisiologi badan mereka dianggap sangat serupa dengan kita.
BESARKAN TEKS A- A+
Xenotransplantasi bukanlah konsep baru.
Idea untuk melekatkan bahagian haiwan pada tubuh manusia, bukan untuk menggantikan organ, tetapi untuk memberikan manusia kuasa yang luar biasa telah berlaku kepada nenek moyang kita dan banyak diceritakan dalam dunia mitologi dengan pelbagai cerita tentang manusia yang mempunyai sayap, ekor, kuku, kepala haiwan, dan sebagainya.
Tidak lama kemudian, dengan kemajuan dalam prosedur pembedahan perubatan, pakar bedah beranggapan pemindahan organ daripada haiwan kepada manusia mempunyai potensinya.
Percubaan sebenar pemindahan pembedahan sedemikian telah dijalankan pada awal 1900-an namun malangnya tidak menemui sebarang kejayaan. Pesakit sama ada meninggal dunia di meja pembedahan itu sendiri atau tidak lama selepas itu. Tetapi kelangsungan hidup mereka, walaupun untuk tempoh yang singkat, menguatkan harapan bahawa dengan kemajuan perubatan selanjutnya, prosedur sedemikian mungkin mempunyai potensi pada masa akan datang.
Pada tahun 1960-an, perintis pakar bedah pemindahan Amerika AS seperti Keith Reemtsma, James Hardy, dan Tom Starzl menjalankan pembedahan xenograf dan walaupun usaha mereka tidak mencapai kejayaan jangka panjang, dunia perubatan nampaknya masih tidak berputus asa sehingga kini.
Sebab keperluan Xenotransplantasi
Sebab utama untuk menjalankan xenotransplantasi, seperti yang dinyatakan sebelum ini, adalah untuk memindahkan organ primata ke dalam manusia untuk menggantikan organ manusia yang berpenyakit atau tidak berfungsi.
Bilangan pesakit yang memerlukan pemindahan organ semakin meningkat kerana pelbagai penyakit akibat gaya hidup tidak sihat masyarakat kita dan organ manusia yang didermakan tidak mencukupi untuk kesemua pesakit yang memerlukan.
Kalau pun jika organ manusia tersedia, ia mesti dikeluarkan dengan cepat dan dipindahkan dari badan penderma kepada badan pesakit dalam masa yang sangat singkat. Ini boleh mengehadkan ketersediaan organ kepada hanya pesakit di kawasan berhampiran.
Tanpa mendapatkan pemindahan organ, ramai pesakit yang terjejas tidak mungkin bertahan. Satu-satunya harapan mereka adalah untuk mencuba xenotransplantation. Ia adalah prosedur yang berisiko dan pesakit dimaklumkan tentang perkara ini dari awal.
Risiko pemindahan xenotransplantasi
Walaupun haiwan primata haiwan "terdekat" dengan manusia dan fungsi fisiologi seakan-akan sama, ia tetap tidak sama. Walaupun buah pinggang yang diambil daripada cimpanzi boleh dipindahkan dengan tahap kejayaan kepada manusia, buah pinggang itu tidak akan berfungsi dengan cara yang sama seperti buah pinggang manusia dan berkemungkinan terdapat komplikasi perubatan akibat ini.
Isu lain ialah soal penolakan organ. Untuk menerangkan perkara ini dengan cara yang sangat mudah, badan kita mengetahui perbezaan antara sesuatu yang merupakan sebahagian daripada badan kita dan sesuatu yang bukan.
Apabila organ, sama ada dari primata atau dari manusia lain, dipindahkan ke dalam badan, tindak balas pertama sistem imun badan adalah menolaknya. Hal ini tidak diketahui pada tahun-tahun awal pembedahan pemindahan organ dan ramai pesakit meninggal dunia kerana badan mereka menolak organ yang baru dipindahkan.
Kini, doktor memberi ubat imunosupresan kepada pesakit supaya tubuh mereka "terpedaya" untuk menerima organ yang dipindahkan. Satu-satunya kelemahan cara ini ialah pesakit mesti terus mengambil ubat imunosupresan sepanjang hayat mereka.
Terdapat juga risiko sebenar jangkitan virus dan bakteria daripada primata kepada manusia daripada pemindahan organ. Penyakit yang setakat ini hanya terhad kepada primata boleh menjejaskan manusia juga. Pesakit bukan satu-satunya orang yang berisiko dalam senario sebegitu, tetapi orang lain di kawasannya juga berpotensi terjejas.
Kedua-dua doktor dan pesakit mesti menimbang isu ini dengan teliti bagi memastikan masalah yang lebih besar di kemudian hari. Walaupun semua langkah berjaga-jaga, ujian dan pemeriksaan dijalankan sebelum pemindahan organ, risiko jangkitan masih tidak boleh diketepikan seratus peratus.
Isu etika dan kontroversi
Walaupun kadar kejayaan untuk pemindahan xenotransplantasi mungkin meningkat pada masa hadapan, etika berbuat demikian masih dipersoalkan.
Apabila orang bercakap tentang kemungkinan kejayaan xenotransplantasi, ia sentiasa dari sudut betapa baiknya untuk manusia tanpa memikirkan haiwan yang akan digunakan sebagai penderma; perkataan 'penderma' sebenarnya tidak sesuai di sini, kerana tiada haiwan ini akan secara sukarela menyumbangkan organ mereka.
Kebanyakan haiwan ini adalah 'haiwan makmal'; iaitu, haiwan yang dipelihara dalam keadaan yang mengerikan di makmal dan tertakluk kepada eksperimen yang semuanya sudah tentu untuk kebaikan manusia yang lebih besar. Atau mereka adalah haiwan yang dibesarkan khas untuk 'menderma' organ mereka.
Pemindahan organ haiwan kepada manusia juga mempunyai masalah etika daripada aspek keagamaan. Bayangkan jika organ khinzir dipindahkan kepada badan seorang manusia yang beragama Islam? Kita secara umumny maklum orang Islam diharamkan sama sekali memakan daging khinzir. Bagaimana pula kalau organ haiwan ini berada dalam tubu seorang Muslim?
Kredit:
